Kiedy możesz stracić prawo jazdy?

Dokumentem uprawniającym do prowadzenia pojazdów silnikowych w Polsce jest prawo jazdy. Zgodnie z przepisami ustawy o kierujących pojazdami*, jest ono wydawane osobie, która osiągnęła minimalny wiek, wymagany do kierowania pojazdami określonej kategorii (np. kategoria B – 18 lat), uzyskała orzeczenie lekarskie, a w razie potrzeby również psychologiczne, o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, odbyła wymagane szkolenie przygotowujące oraz zdała egzamin państwowy.

fot. Wavebreak Media Ltd/bigstockphoto.com

Posiadanie prawa jazdy upoważnia do kierowania pojazdami, ale również obliguje kierowców do przestrzegania przepisów wynikających między innymi z prawa o ruchu drogowym**. Niestosowanie się do określonych reguł skutkuje najczęściej mniej lub bardziej dotkliwymi karami, takimi jak mandat, odebranie prawa jazdy, a nawet uprawnień do prowadzenia pojazdów. Polskie prawo przewiduje możliwość zatrzymania prawa jazdy przez Inspekcję Transportu Drogowego, Żandarmerię Wojskową (w niektórych przypadkach), a także przez policję.

Przepisy ruchu drogowego wskazują zamknięty katalog okoliczności, w jakich policja może odebrać dokument:

• uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem jest w stanie nietrzeźwym, po spożyciu alkoholu lub zażyciu środków odurzających;
• stwierdzenie zniszczenia dokumentu, w stopniu uniemożliwiającym jego odczytanie;
• podejrzenie podrobienia lub przerobienia dokumentu;
• utrata ważności prawa jazdy;
• uprzednie wydanie wobec kierującego pojazdem postanowienia lub decyzji o zatrzymaniu dokumentu;
• orzeczenie względem kierującego zakazu prowadzenia pojazdów lub decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami;
• przekroczenie w okresie jednego roku od dnia nadania uprawnień do prowadzenia pojazdów liczby dwudziestu punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego lub przekroczenie przez (wieloletniego) kierowcę liczby dwudziestu czterech punktów za naruszenie przepisów.

Policja może również zatrzymać prawo jazdy w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

18 maja bieżącego roku, wskutek zmiany przepisów o ruchu drogowym, do wykazu przesłanek uprawniających policję do obligatoryjnego zatrzymania prawa jazdy zostało włączone prowadzenie pojazdu z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h w obszarze zabudowanym oraz przewożenie w samochodzie większej ilości osób niż wskazuje na to dowód rejestracyjny pojazdu lub jego konstrukcyjne przeznaczenie.

W przypadku wystąpienia którejś z wymienionych okoliczności, policja zabiera kierowcy prawo jazdy na trzy miesiące. Jeśli w tym czasie zostanie on złapany na prowadzeniu pojazdu, utrata dokumentu przedłużana jest do sześciu miesięcy – ponowne niezastosowanie się do kary grozi utratą uprawnień do kierowania pojazdami, wiążącą się z koniecznością powtórnego zdawania egzaminu państwowego. Istotny jest również fakt, że dokument zatrzymywany jest w trybie administracyjnym – odmowa ze strony kierowcy w tym przypadku jest bezskuteczna. Ma on jedynie możliwość odwołania się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

____________________________

*Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (Dz.U. 2011 Nr 30 poz. 151 z późn. zm.).

**Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 Nr 8 poz. 602 z późn. zm.).