Jak sporządzić testament, by miał moc prawną?

Testament jest oświadczeniem woli testatora, w którym rozporządza on swoim majątkiem na wypadek śmierci. Testament może być w każdym czasie odwołany w całości oraz w części, a sporządzić go może jedynie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament może zostać sporządzony wyłącznie przez jednego spadkodawcę i dotyczyć wyłącznie jego majątku, nie jest więc możliwe spisywanie testamentów wspólnych.
Wyróżnia się dwa rodzaje testamentów:

1. zwykłe
2. szczególne

Zwykły rodzaj testamentu

Do tych pierwszych zalicza się testament holograficzny, czyli sporządzony własnoręcznie. Jest on w całości napisany pismem odręcznym, nie może więc zostać przez testatora spisany na maszynie do pisania czy komputerze, następnie wydrukowany i podpisany. Ma to zapobiegać próbom fałszowania tego typu dokumentów. Testament może być również sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego, nazywa się wtedy testamentem notarialnym. Natomiast testament alograficzny jest to spisanie przez inną osobę ustnego oświadczenia woli spadkodawcy, w obecności dwóch świadków. Składa się go wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu lub gminy, kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie takie spisuje się w formie protokołu ze wskazaniem daty sporządzenia, który następnie powinni podpisać spadkodawca, osoba, wobec której oświadczenie zostało złożone oraz świadkowie. Jeśli testator nie może podpisać dokumentu, należy w protokole wskazać tego przyczynę.

fot. Imagesbavaria/bigstockphoto.com

Szczególne rodzaje testamentu

Typem testamentu szczególnego jest testament ustny, który w przeciwieństwie do testamentu alograficznego sporządza się, gdy istnieje obawa rychłej śmierci testatora. Do jego ważności wymaga się obecności co najmniej trzech świadków, a oświadczenie należy spisać w ciągu roku i podpisać przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków. Jeśli spisanie nie jest możliwe wolę spadkodawcy należy potwierdzić przed sądem w ciągu sześciu miesięcy, czego powinni dokonać trzej świadkowie.

Innymi typami szczególnych oświadczeń woli są testament podróżny spisany podczas podróży na polskim statku powietrznym lub morskim wobec kapitana statku, i testament wojskowy spisany przez dowódcę, a następnie przez niego podpisany. Takie oświadczenie woli powinno zostać spisane w ciągu pół roku od czasu ustania okoliczności, które uniemożliwiały sporządzenie testamentu zwykłego. Po upływie tego terminu traci ono ważność.

Kiedy testament nie jest ważny?

Sytuacje, w których może dojść do nieuznania ważności testamentu można podzielić na trzy typy:

• gdy został on sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podejmowanie decyzji i wyrażenie woli,
• gdy został sporządzony pod wpływem błędu, jeśli istnieje przypuszczenie, że gdyby spadkodawca o błędzie wiedział nie sporządziłby testamentu tej treści,
• gdy sporządzono go pod wpływem groźby.

W powyższych przypadkach mamy do czynienia z wadą oświadczenia woli. Ponadto istnieje szereg błędów formalnych, które mogą powodować nieuznanie testamentu:

• jeśli nie został on spisany własnoręcznie (wyjątkiem jest testament alograficzny i notarialny),
• brak podpisu na testamencie odręcznym,
• uzależnienie spadkobrania od terminu lub warunku,
• sporządzenie testamentu wspólnego,
• wygaśnięcie testamentów szczególnych,
• niespełnienie wymogów określonych w przepisach co do osób świadków testamentu,
• jeśli oświadczenie woli dotyczy testatora nieposiadającego pełnej zdolności do czynności prawnych.